07 thói quen chi tiêu cản trở con đường tự do tài chính của bạn

Con đường đến tự do tài chính không phải lúc nào cũng dễ dàng và chính những thói quen chi tiêu tưởng chừng vô hại lại là rào cản lớn nhất. Dù bạn có đang cố gắng tiết kiệm hay đầu tư cho tương lai, nhưng nếu vẫn duy trì những thói quen chi tiêu sai lầm này, bạn sẽ khó lòng đạt được mục tiêu tài chính của mình.  

Vậy đâu là những thói quen chi tiêu xấu đang ngăn cản hành trình đi đến tự do tài chính của bạn? Cùng Home Credit tìm hiểu 7 thói quen chi tiêu ai cũng đã và đang vấp phải trong bài viết sau đây nhé! 

Bài viết liên quan: 

• Thay đổi cuộc sống với 8 cách tiết kiệm tiền của người Nhật 
• 9 thói quen tài chính mà dân Freelancer nào cũng nên biết 
• Chi phí sinh hoạt cho sinh viên và dân văn phòng ở TP.HCM là bao nhiêu? 

Duy trì những thói quen chi tiêu sai lầm khiến bạn khó đạt được mục tiêu tự do tài chính 

1. Thói quen chi tiêu là gì? 

Thói quen chi tiêu là những hành động tự nhiên và lặp đi lặp lại mà bạn thực hiện khi sử dụng tiền cho các nhu cầu trong cuộc sống. Đây có thể là những quyết định chi tiêu hàng ngày, từ việc mua sắm thực phẩm, thanh toán các hóa đơn, cho đến các khoản chi cho giải trí, du lịch hay các dịch vụ khác. 

Thói quen chi tiêu được xem là tích cực khi bạn có kế hoạch chi tiêu hợp lý, tiết kiệm tiền thông minh và ưu tiên sử dụng tiền cho các nhu cầu thiết yếu. Nhưng nếu thiếu kiểm soát, chúng có thể dẫn đến tiêu xài lãng phí, gây áp lực tài chính và khiến bạn khó đạt được các mục tiêu tài chính lâu dài. 

Thói quen chi tiêu là những quyết định chi tiêu hàng ngày, từ việc mua sắm thực phẩm, thanh toán hóa đơn 

2. 07 thói quen chi tiêu có thể khiến bạn không thể sớm đạt tự do tài chính 

Tự do tài chính là mục tiêu của nhiều người trẻ ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể đạt được điều này, một phần vì những thói quen chi tiêu không hợp lý. Dưới đây là 7 thói quen chi tiêu mà bạn cần tránh nếu muốn sớm đạt được sự tự do tài chính: 

2.1. Xem nhẹ việc phát triển bản thân 

Warren Buffett, một trong những nhà đầu tư nổi tiếng thế giới từng nói: "Khoản đầu tư tốt nhất mà bạn có thể thực hiện chính là đầu tư vào bản thân mình". Bỏ qua đầu tư vào bản thân là một thói quen sẽ khiến bạn mãi mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn tài chính. 

Trong môi trường cạnh tranh cao, không ngừng nâng cấp kỹ năng và kiến thức là điều kiện tiên quyết để gia tăng thu nhập. Phát triển bản thân không chỉ bao gồm việc học hỏi mà còn là quá trình trau dồi tư duy, kỹ năng và thái độ sống tích cực để mở rộng cơ hội và nâng cao khả năng thành công. 

>>> Xem thêm: Điểm qua các chương trình giáo dục tài chính nổi bật nhất tại Việt Nam 

Nếu bạn không đầu tư vào việc cải thiện bản thân, bạn sẽ bị tụt hậu trong công việc và cuộc sống  

2.2. Chi tiêu không có kế hoạch 

Một trong những lý do chính khiến nhiều người khó đạt được tự do tài chính là thói quen chi tiêu tùy hứng. Chi tiêu tùy hứng thường thể hiện qua việc mua sắm không cần thiết hoặc chi tiêu vượt ngân sách, đặc biệt là vào đầu tháng khi lương vừa nhận, dẫn đến tình trạng đầu tháng xài sang, cuối tháng ăn mì, khiến nhiều người không còn tiền dành cho tiết kiệm. 

Theo một nghiên cứu từ Bankrate, hơn 55% người lao động không có khoản tiết kiệm khẩn cấp vì không biết kiểm soát chi tiêu. Khi không có quỹ tiết kiệm, bạn sẽ gặp khó khăn khi đối mặt với các tình huống tài chính bất ngờ. 

Nguyên nhân của thói quen chi tiêu này thường là do thiếu kỷ luật tài chính và sự thiếu nhận thức về tầm quan trọng của việc lập kế hoạch chi tiêu. Nhiều người không nhận ra rằng chi tiêu không kiểm soát có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng tích lũy tài sản và đạt được mục tiêu tài chính. 

>>> Xem thêm: Hướng dẫn 6 bước lập kế hoạch tài chính cá nhân hiệu quả 

Việc mua sắm không lập ngân sách khiến bạn dễ rơi vào tình trạng “đầu tháng xài sang, cuối tháng ăn mì” 

2.3. Không theo dõi chi tiêu thường xuyên 

Nếu bạn thường xuyên tự hỏi "tiền lương đi đâu mất" vào cuối tháng, rất có thể bạn đã không theo dõi các khoản chi nhỏ như cà phê, ăn vặt hay phí giao hàng. Theo khảo sát của VnExpress, người Việt Nam chi gần 13.000 tỷ đồng ăn quà vặt mỗi tháng. Những thói quen chi tiêu lặt vặt này dễ bị bỏ qua nhưng lại chiếm một phần không nhỏ trong tổng thu nhập. 

Một số khoản nhỏ như ly cà phê, phí giao hàng tích lũy lâu ngày có thể trở thành một số tiền đáng kể 

2.4. Không xây dựng quỹ khẩn cấp 

Lập kế hoạch tài chính dài hạn và xây dựng quỹ khẩn cấp là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân trước những rủi ro không lường trước được. Nhưng thực tế, nhiều người thường không lập quỹ dự phòng cho các tình huống bất ngờ như mất việc hoặc bệnh tật mà chỉ tiết kiệm khi có tiền dư. 

Nguyên nhân chính của thói quen chi tiêu này là sự thiếu tầm nhìn dài hạn và không nhận thức đầy đủ về những rủi ro tài chính. Đây cũng là lý do khiến bạn dễ rơi vào tình trạng phải vay mượn hoặc bán tài sản để giải quyết các vấn đề tài chính cấp bách. 

>>> Xem thêm: Cách để cân bằng mục tiêu tài chính ngắn hạn và dài hạn 2025 

Khi bất ngờ như mất việc, không có quỹ khẩn cấp sẽ khiến bạn dễ rơi vào vòng xoáy nợ nần 

2.5. Mua sắm ngoài sức chi trả 

Một thói quen chi tiêu phổ biến khiến bạn dễ dàng cháy túi là tiêu tiền vượt quá khả năng tài chính. Thường xuyên chạy theo những món đồ xa xỉ hoặc nhu cầu thể hiện bản thân như mua sắm đồ hiệu hay nâng cấp điện thoại, khiến nhiều người bỏ qua giới hạn tài chính của mình.  

Thiếu kiểm soát chi tiêu và không xây dựng nền tảng tài chính vững chắc có thể tạo áp lực tài chính lớn và ảnh hưởng đến kế hoạch tiết kiệm lâu dài. 

Việc mua những món đồ xa xỉ như sắm đồ hiệu có thể ảnh hưởng lâu dài đến kế hoạch tiết kiệm 

2.6. Quá lạm dụng thẻ tín dụng 

Thẻ tín dụng là một công cụ tài chính hữu ích nếu bạn biết cách sử dụng, nhưng lạm dụng nó có thể biến bạn thành “con nợ”. Nhiều người quẹt thẻ vô tội vạ mà không để ý đến số tiền thực tế mình có, dẫn đến khoản nợ chồng chất. 

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến cuối năm 2023, dư nợ thẻ tín dụng trong nước đã đạt hơn 40.000 tỷ đồng. Lạm dụng thẻ tín dụng không chỉ dẫn đến việc bạn phải trả lãi suất cao mà còn làm ảnh hưởng đến khả năng tiết kiệm và đầu tư lâu dài. 

Nguyên nhân chính của vấn đề này là thiếu hiểu biết về cách thức hoạt động của thẻ tín dụng và lãi suất, kết hợp với thói quen chi tiêu không kiểm soát và thiếu kế hoạch tài chính rõ ràng, góp phần khiến thẻ tín dụng trở thành "vũ khí hai lưỡi". 

>>> Xem thêm: 10 mẹo sử dụng thẻ tín dụng bạn nên biết 2025 

Quẹt thẻ tín dụng vô tội vạ mà không để ý dễ dẫn đến khoản nợ chồng chất 

2.7. Không biết cách đầu tư sinh lời 

Không biết cách đầu tư sinh lời là một trong những sai lầm lớn khiến bạn không thể sớm đạt được tự do tài chính. Giữ tiền trong tài khoản tiết kiệm hoặc chỉ đầu tư theo cảm tính mà không có kiến thức vững chắc về đầu tư, sẽ làm cho tài sản của bạn khó gia tăng theo thời gian. 

Thói quen chi tiêu này phần lớn xuất phát từ chưa tìm hiểu kỹ về các sản phẩm đầu tư và nỗi sợ rủi ro. Nhiều người vẫn giữ thói quen tiết kiệm an toàn mà không nhận ra rằng việc không đầu tư sẽ khiến tiền của họ bị lạm phát ăn mòn. Lãi suất ngân hàng thấp, trong khi đầu tư vàng, cổ phiếu, bất động sản hay các hình thức đầu tư khác lại có thể mang lại lợi nhuận cao hơn trong dài hạn. 

Nếu không đầu tư, bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội sinh lời và tài sản của bạn sẽ không phát triển. Tự do tài chính chỉ có thể đạt được khi bạn biết cách làm tiền sinh tiền thông qua các hình thức đầu tư hợp lý, có hiểu biết và chiến lược rõ ràng. 

>>> Xem thêm: Lãi đơn và lãi kép: Chọn hình thức nào khi đầu tư? 

Xu hướng giữ tiền ở trạng thái an toàn khiến bạn khó đạt được mục tiêu tự do tài chính 

3. Lời khuyên giúp bạn xóa bỏ thói quen chi tiêu xấu 

Sức khỏe tài chính không chỉ là số dư tài khoản ngân hàng hay tài sản bạn sở hữu, mà còn là khả năng quản lý tiền bạc hiệu quả, tạo ra sự ổn định và an toàn trong cuộc sống. Để rèn luyện được thói quen chi tiêu tốt hơn, bạn có thể tham khảo những lời khuyên dưới đây: 

3.1. Theo dõi và quản lý chi tiêu 

Để cải thiện thói quen chi tiêu, bước đầu tiên là bạn cần theo dõi và quản lý các khoản chi tiêu. Việc này không chỉ giúp bạn nhận ra mình đang "tiêu tiền vào đâu" mà còn là cơ sở để bạn xây dựng kế hoạch tài chính hiệu quả hơn. 

Bạn có thể bắt đầu bằng cách ghi chép lại mọi khoản thu chi hàng ngày qua các công cụ quản lý tài chính cá nhân truyền thống như bảng tính Excel hoặc sử dụng các app quản lý chi tiêu như TOPI, Money Lover, YNAB,...  

Khi đã nắm rõ tình hình tài chính của mình, bạn sẽ biết cách kiểm soát ngân sách tốt hơn và tối ưu hóa các khoản chi tiêu; từ đó, hình thức thói quen ghi chép lại mọi chi tiêu theo thời gian.  

Để cải thiện sức khỏe tài chính, bước đầu tiên là bạn cần theo dõi và quản lý chi tiêu 

3.2. Xác định và cắt giảm các khoản chi không cần thiết 

Sau khi theo dõi thói quen chi tiêu trong vài tháng, bạn sẽ nhận ra có những khoản không thực sự cần thiết nhưng lại chiếm một phần đáng kể trong thu nhập. Đây là lúc bạn cần phân tích kỹ lưỡng và cắt giảm những khoản này. 

Chẳng hạn, nếu bạn thường xuyên chi tiêu quá nhiều cho việc ăn ngoài hoặc mua sắm không kế hoạch, hãy cân nhắc tự chuẩn bị bữa ăn tại nhà hoặc chỉ mua sắm khi thật sự cần thiết. Ngoài ra, bạn có thể áp dụng nguyên tắc chờ đợi 24 giờ trước khi quyết định mua một món đồ để hạn chế mua sắm theo cảm xúc. 

>>> Xem thêm: 16+ mẹo chi tiêu tiết kiệm hiệu quả cho người có thu nhập hạn chế 

Bạn nên cắt giảm những khoản chi không cần thiết như ăn ngoài, mua sắm không kế hoạch 

3.3. Thiết lập ngân sách và tuân thủ kỷ luật tài chính 

Bạn nên lập kế hoạch ngân sách chi tiết và thực hiện nghiêm túc để nâng cao sức khỏe tài chính. Bạn có thể áp dụng các quy tắc ngân sách phổ biến, chẳng hạn như quy tắc 50/30/20, trong đó: 

• 50% thu nhập dành cho các nhu cầu thiết yếu như tiền nhà, thực phẩm, và hóa đơn 
• 30% thu nhập dùng cho mong muốn như giải trí hoặc mua sắm cá nhân 
• 20% còn lại được dành để tiết kiệm hoặc đầu tư cho tương lai. 

Hãy quản lý ngân sách hàng tháng để tránh chi tiêu quá mức. Việc duy trì kỷ luật tài chính giúp bạn tránh thâm hụt và hình thành thói quen chi tiêu thông minh, từ đó tiến gần hơn tới những mục tiêu tài chính dài hạn. 

>>> Xem thêm: Quy tắc 6 chiếc lọ tài chính: Bí quyết quản lý tiền thông minh 

Bạn có thể áp dụng các quy tắc ngân sách 50/30/20 vào thói quen chi tiêu của mình 

3.4. Xây dựng quỹ khẩn cấp 

Quỹ khẩn cấp là "lá chắn" bảo vệ bạn trước những biến cố bất ngờ trong cuộc sống như mất việc, tai nạn, hoặc các chi phí y tế không mong muốn. Để xây dựng quỹ khẩn cấp, bạn nên bắt đầu bằng cách đặt mục tiêu tiết kiệm từ 3 - 6 tháng chi phí sinh hoạt cơ bản. 

Quỹ này nên được lưu trữ ở một tài khoản dễ truy cập nhưng tách biệt với tài khoản chi tiêu hàng ngày để tránh sử dụng một cách vô ý. Bạn cũng có thể gửi tiết kiệm linh hoạt tại các ngân hàng hoặc sử dụng các ứng dụng tài chính uy tín để quỹ vừa an toàn vừa có lãi suất phù hợp. 

Quỹ khẩn cấp là "lá chắn" bảo vệ bạn trước những biến cố bất ngờ trong cuộc sống 

3.5. Hạn chế nợ và quản lý hiệu quả 

Nợ có thể là con dao hai lưỡi trong tài chính cá nhân. Nếu không được kiểm soát tốt, nợ có thể khiến bạn bị áp lực về tài chính, cản trở việc tích lũy và đầu tư. Vì vậy, hạn chế và quản lý nợ hiệu quả là một bước không thể bỏ qua để nâng cao sức khỏe tài chính của bạn. 

Đầu tiên, bạn nên ưu tiên thanh toán các khoản nợ có lãi suất cao như nợ thẻ tín dụng hoặc các khoản vay tiêu dùng. Những khoản này thường chiếm một phần lớn trong dòng tiền, khiến bạn khó tiết kiệm hoặc đầu tư. Sau đó, lập kế hoạch để tất toán dần các khoản nợ còn lại. 

>>> Xem thêm: Tất toán khoản vay: Quy trình và những điều cần lưu ý 

Ngoài ra, bạn cần tránh xa các khoản vay không cần thiết. Chỉ vay nợ nếu bạn thực sự có khả năng trả nợ trong thời gian ngắn và đảm bảo khoản vay này mang lại giá trị lớn hơn số tiền bạn phải trả. Đồng thời, bạn cần kiểm soát việc sử dụng thẻ tín dụng, nếu sử dụng, hãy luôn thanh toán đúng hạn để tránh phí phạt và lãi suất cao. 

Bạn cần kiểm soát việc sử dụng thẻ tín dụng và luôn thanh toán đúng hạn để tránh phí phạt và lãi suất cao 

3.6. Đầu tư cho tương lai tài chính 

Đầu tư không chỉ là cách để gia tăng tài sản mà còn là chìa khóa giúp bạn đạt được sự ổn định và độc lập tài chính trong tương lai. Đừng để tiền nằm yên trong tài khoản ngân hàng mà không mang lại giá trị gia tăng. 

Bạn có thể bắt đầu với những khoản đầu tư đơn giản và an toàn như quỹ tích lũy, chứng chỉ tiền gửi hoặc các quỹ đầu tư đa dạng hóa. Khi bạn đã có kiến thức tài chính tốt hơn, hãy cân nhắc các kênh như chứng khoán, trái phiếu hoặc bất động sản. Dù đầu tư ở lĩnh vực nào, bạn cần đảm bảo hiểu rõ rủi ro và có một kế hoạch cụ thể. 

Bạn có thể cân nhắc đầu tư bất động sản nếu đã có kiến thức tài chính tốt  

3.7. Không ngừng nâng cao kiến thức tài chính 

Kiến thức tài chính vững vàng là yếu tố then chốt giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt và thông minh về quản lý tiền bạc, đầu tư và bảo vệ tài sản. Bạn cần không ngừng học hỏi và tìm hiểu về giáo dục tài chính để chủ động hơn trong việc đối phó với các biến động và tận dụng những cơ hội để gia tăng tài sản. 

Để nâng cao hiểu biết tài chính, bạn có thể bắt đầu bằng cách đọc các cuốn sách về tài chính cá nhân, tham gia các khóa học quản lý tài chính hoặc hội thảo chuyên đề về đầu tư và quản lý cũng như theo dõi các tin tức và xu hướng mới trong lĩnh vực tài chính. Những hoạt động này sẽ giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về các chiến lược tài chính và những yếu tố ảnh hưởng đến thị trường. 

Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo cuốn sách Hiểu về tài chính do Home Credit phát hành, một tài liệu thiết thực giúp bạn nắm bắt những kiến thức cơ bản và ứng dụng trong quản lý tài chính cá nhân. Với cách trình bày dễ hiểu và những bài học thực tiễn, cuốn sách này cung cấp cho bạn những chiến lược quản lý tài chính cá nhân hiệu quả, từ quản lý nợ, lập kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm, đến đầu tư và bảo vệ tài sản. 

Quyển sách hiểu về tài chính giúp bạn nắm bắt những kiến thức cơ bản trong quản lý tài chính cá nhân 

4. Những câu hỏi thường gặp về thói quen chi tiêu 

4.1. Dấu hiệu cho thấy bạn đang chi tiêu không hợp lý là gì? 

Một số dấu hiệu cơ bản thường gặp như hết tiền trước kỳ lương, không nhớ mình đã chi vào đâu, thường xuyên nợ thẻ tín dụng hoặc vay mượn bạn bè. 

4.2. Làm thế nào để thay đổi thói quen chi tiêu xấu? 

Bạn có thể bắt đầu với việc ghi chép chi tiêu, đặt ngân sách, sử dụng ứng dụng tài chính và ưu tiên nhu cầu trước mong muốn để điều chỉnh thói quen. 

4.3. Bao lâu nên rà soát lại thói quen chi tiêu? 

Bạn nên xem lại chi tiêu ít nhất mỗi tháng 1 lần để đánh giá và điều chỉnh ngân sách hợp lý. 

4.4. Chi tiêu nhỏ có ảnh hưởng đến tài chính cá nhân không? 

Tất nhiên là có. Những khoản nhỏ như cà phê, ăn vặt, phí giao hàng nếu không được kiểm soát có thể tích lũy thành con số lớn mỗi tháng. 

4.5. Có nên cắt giảm hoàn toàn những chi tiêu cho bản thân không? 

Không nên. Việc chi cho bản thân là cần thiết để duy trì động lực sống. Quan trọng là bạn cần biết cách cân đối và giới hạn mức chi phù hợp. 

Tự do tài chính là hoàn toàn khả thi nếu bạn có kế hoạch và kiên trì thực hiện. Nhưng để đi đến mục tiêu này, bạn cần phải thay đổi những thói quen chi tiêu sai lầm đang kìm hãm bạn. Hãy nhớ rằng, mỗi quyết định chi tiêu dù là nhỏ nhất, đều ảnh hưởng đến tương lai tài chính. Để có thêm các mẹo hữu ích, bạn đừng quên ghé thăm trang Cẩm nang Tài chính số Toàn diện của Home Credit nhé! 

 ----

Blog Home Credit - Cẩm nang Tài chính số Toàn diện 

Tài chính không chỉ là những con số mà còn là chìa khóa mở ra sự tử chủ và ổn định trong cuộc sống. Với Blog Cẩm nang Tài chính số Toàn diện, Home Credit sẽ giúp bạn: 

• Nắm vững kiến thức về tín dụng và nợ để tránh các rủi ro tài chính 
• Hiểu rõ kiến thức tài chính tổng quan và cách quản lý tài chính cá nhân hiệu quả 
• Học cách quản lý chi tiêu và kiểm soát dòng tiền, từ kiếm tiền, tiết kiệm cho đến đầu tư theo năng lực, hướng đến độc lập và tự do tài chính 
• Thực hiện thanh toán dễ dàng, an toàn, từ mua sắm đến các hóa đơn thiết yếu  

Chủ động hiểu về tài chính cũng chính là cách để bạn vững tâm trước mọi quyết định lớn nhỏ. Truy cập trang Cẩm nang Tài chính số Toàn diện của Home Credit ngay hôm nay!