Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì? Lợi ích và cách tham gia

Trong bối cảnh người lao động ngày càng nhận thức rõ hơn về việc đảm bảo an sinh lâu dài, bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH tự nguyện) trở thành giải pháp hiệu quả, linh hoạt và phù hợp với nhiều đối tượng không làm việc theo hợp đồng lao động. 

Trong bài viết dưới đây, Home Credit sẽ giúp bạn hiểu đúng về bảo hiểm xã hội tự nguyện, từ khái niệm, lợi ích, chế độ, mức đóng cho đến hướng dẫn tham gia chi tiết và các lưu ý cần thiết. Đọc ngay!

Bài viết liên quan:

• Bảo hiểm tai nạn là gì? Mua bảo hiểm tai nạn cá nhân ở đâu?
• Các loại bảo hiểm phổ biến và cách phân biệt
• Một số thông tin về phí bảo hiểm Home Credit mà bạn cần biết

Bảo hiểm xã hội tự nguyện mang lại cơ hội cho mọi người dân tham gia

1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức, dành cho những người lao động không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tham gia hình thức này, người dân có thể chủ động lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập cá nhân, để từ đó được hưởng các quyền lợi theo quy định của pháp luật.

Chính sách của nhà nước đưa ra nhằm mở rộng phạm vi bao phủ của hệ thống an sinh xã hội, hướng tới mục tiêu bảo hiểm toàn dân, đặc biệt là nhóm lao động phi chính thức như: nông dân, tiểu thương, người làm nghề tự do hoặc không có hợp đồng lao động. Đây là cơ hội để mỗi người chủ động bảo vệ cuộc sống về lâu dài, góp phần đảm bảo an toàn tài chính cho bản thân và gia đình trong tương lai.

2. Những lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân, bao gồm: 

• Đảm bảo thu nhập khi về hưu: Bạn sẽ nhận được lương hưu định kỳ khi đạt đủ tuổi nghỉ hưu và số năm đóng bảo hiểm, giúp đảm bảo cuộc sống ổn định sau khi không còn khả năng lao động
• Được cấp thẻ Bảo hiểm Y tế miễn phí khi nghỉ hưu: Tham gia đóng bảo hiểm đủ số năm, bạn sẽ nhận được thẻ bảo hiểm y tế miễn phí khi nghỉ hưu, từ đó giảm gánh nặng chi phí y tế khi tuổi cao
• Hỗ trợ thân nhân khi người tham gia bảo hiểm qua đời: Trong trường hợp không may qua đời, gia đình sẽ nhận được trợ cấp mai táng và tử tuất, từ đó giảm bớt gánh nặng tài chính
• Linh hoạt về mức đóng và thời gian đóng: Bạn có thể chọn mức đóng phù hợp với thu nhập của mình và có thể thay đổi mức đóng nếu cần, đồng thời bạn cũng có thể chọn thời gian đóng sao cho phù hợp với khả năng tài chính của bản thân
• Chính sách hỗ trợ từ nhà nước: Ngoài quyền lợi về hưu trí và tử tuất, bạn còn có thể hưởng một số chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, giúp giảm chi phí tham gia bảo hiểm. Tùy từng đối tượng, mức hỗ trợ của nhà nước sẽ giao động từ 10% - 50% trên mức đóng tối thiểu
• Không giới hạn độ tuổi tối đa: Miễn là đủ 15 năm đóng BHXH tự nguyện, bạn có thể nhận lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện cho phép người tham gia tự lựa chọn mức đóng và thời gian đóng phù hợp

3. Các chế độ trong bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo luật Bảo hiểm Xã hội năm 2024, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng 2 chế độ chính: 

3.1. Chế độ hưu trí

Chế độ hưu trí là quyền lợi mà mọi người mong muốn khi tham gia bảo hiểm xã hội. 

Khi bạn đạt độ tuổi nghỉ hưu và có đủ số năm đóng bảo hiểm (tối thiểu 15 năm), bạn sẽ nhận được một khoản tiền lương hưu hàng tháng để trang trải cuộc sống. Mức lương hưu này sẽ tùy thuộc vào số tiền bạn đã đóng vào quỹ bảo hiểm trong suốt quá trình tham gia.

Thêm vào đó, người tham gia đóng bảo hiểm xã hội khi đạt đủ điều kiện hưởng lương hưu cũng sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí với mức chi trả tới 95% khi khám - chữa bệnh.

3.2. Chế độ tử tuất

Nếu không may bạn qua đời, bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ hỗ trợ gia đình bạn thông qua chế độ tử tuất. Người thân sẽ nhận được trợ cấp mai táng và trợ cấp tử tuất một lần từ bảo hiểm, giúp đỡ gia đình vượt qua khó khăn tài chính sau mất mát. Trợ cấp này là một phần quan trọng giúp giảm bớt gánh nặng cho người thân trong giai đoạn khó khăn.

3.3. Chế độ thai sản

Kể từ ngày 1/7/2025, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng thêm quyền lợi bảo hiểm thai sản. Đây là một cải tiến rất lớn đảm bảo quyền lợi cho vợ - chồng khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. 

Theo đó, chế độ thai sản được áp dụng với lao động nữ sinh con và lao động nam có vợ sinh con đã đóng BHXH tự nguyện đủ 6 tháng trong 12 tháng trước khi sinh.

Năm 2025, bảo hiểm xã hội tự nguyện bổ sung thêm chế độ thai sản

4. Những ai nên tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là lựa chọn phù hợp cho những đối tượng sau:

• Lao động tự do: Những người không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc như lái xe, buôn bán nhỏ hoặc các nghề nghiệp không có hợp đồng lao động chính thức.
• Nông dân: Người làm nông nghiệp hoặc các ngành nghề khác liên quan đến nông nghiệp có thể đóng bảo hiểm theo khả năng tài chính để đảm bảo cuộc sống khi về già.
• Công dân có thu nhập thấp: Bảo hiểm xã hội tự nguyện là sự lựa chọn hợp lý để đảm bảo cho cuộc sống sau này cho người có thu nhập không ổn định.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện phù hợp cho người lao động tự do

5. Cách tính mức phí đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo khoản 1 Điều 9 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH hướng dẫn cách tính mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo tháng là 22% của mức thu nhập do người tham gia lựa chọn. 

Công thức tính mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đặc biệt, nhà nước quy định về mức đóng tối thiểu và mức đóng tối đa như sau: 

• Mức đóng tối thiểu: Không thấp hơn mức chuẩn hộ nghèo ở khu vực nông thôn. Hiện mức tối thiểu là 330.000 VNĐ
• Mức đóng tối đa: Không cao hơn 20 lần mức lương cơ sở. Hiện quy định mức đóng tối đa là 7.920.000 VNĐ.

Ví dụ: Nếu bạn chọn thu nhập hàng tháng là 2 triệu đồng, mức đóng bảo hiểm xã hội được tính là BHXH = 2.000.000 x 22% = 440.000 VNĐ/tháng.

Sau khi được Nhà nước hỗ trợ 30% cho hộ cận nghèo, bạn chỉ cần đóng 308.000 VNĐ/tháng. 

6. Bảo hiểm xã hội tự nguyện khác gì so với bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm xã hội bắt buộc đều là những chương trình do Nhà nước tổ chức nhằm đảm bảo an sinh cho người dân. Tuy nhiên, giữa hai hình thức này có những điểm khác biệt rõ rệt: 

Bảo hiểm xã hội tự nguyện được đóng theo mức thu nhập tùy chọn

7. Hướng dẫn tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Sau đây là hướng dẫn chi tiết về quy trình tham gia và phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, giúp bạn dễ dàng thực hiện và tận dụng các quyền lợi mà bảo hiểm mang lại.

7.1. Điều kiện tham gia

Điều kiện tham gia cụ thể như sau:

• Công dân Việt Nam từ 15 tuổi trở lên có nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để đảm bảo an sinh khi thai sản, về già hoặc hỗ trợ gia đình khi không may qua đời
• Không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Yếu tố này là điều kiện quan trọng, nghĩa là những người đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thông qua hợp đồng lao động không thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

7.2. Quy trình tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Quy trình tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khá đơn giản và nhanh chóng. Bạn chỉ cần thực hiện các bước sau:

• Bước 1: Đến cơ quan bảo hiểm xã hội gần nhất hoặc tìm hiểu thông tin qua các kênh trực tuyến của cơ quan bảo hiểm
• Bước 2: Cung cấp giấy tờ cần thiết như giấy CCCD/Thẻ Căn cước và các thông tin cá nhân khác theo yêu cầu của cơ quan bảo hiểm xã hội
• Bước 3: Lựa chọn mức đóng phù hợp với khả năng tài chính của bạn. Bạn có thể chọn mức đóng theo thu nhập hàng tháng hoặc đóng theo kỳ hạn (quý, năm)
• Bước 4: Hoàn tất thủ tục đăng ký và nhận sổ bảo hiểm xã hội. Sau khi đăng ký, bạn sẽ nhận được sổ bảo hiểm xã hội, ghi nhận quá trình tham gia bảo hiểm và số tiền đóng hàng tháng.

7.3. Phương thức đóng bảo hiểm

Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện rất linh hoạt, giúp bạn dễ dàng lựa chọn theo khả năng tài chính của mình. Có các phương thức đóng sau:

• Đóng theo tháng: Bạn có thể đóng bảo hiểm hàng tháng, giúp việc theo dõi và duy trì đều đặn trở nên dễ dàng
• Đóng theo quý hoặc năm: Nếu bạn có thể đóng một lần trong thời gian dài, phương thức này giúp bạn tiết kiệm thời gian và có thể nhận được một số ưu đãi từ cơ quan bảo hiểm
• Đóng 1 lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu: Phương thức này được áp dụng cho người đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa hoàn thành đủ 15 năm đóng BHXH tự nguyện.

Ngoài ra, bạn có thể đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện qua các kênh như: chuyển khoản ngân hàng, qua dịch vụ bưu điện hoặc đóng trực tiếp tại cơ quan bảo hiểm xã hội.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện mở rộng cơ hội tham gia cho tất cả công dân Việt Nam

8. Một số lưu ý khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Để đảm bảo quyền lợi khi tham gia bảo hiểm, bạn cần lưu ý các điểm sau:

8.1 Chọn mức đóng phù hợp với thu nhập

Bạn nên chọn mức đóng dựa trên khả năng tài chính cá nhân để đảm bảo có thể duy trì trong thời gian dài. Mức đóng hợp lý sẽ giúp bạn đảm bảo quyền lợi hưu trí khi về già và tránh áp lực tài chính hàng tháng. Bạn có thể bắt đầu với mức đóng thấp và tăng dần khi thu nhập ổn định hơn.

8.2. Theo dõi và cập nhật quá trình đóng bảo hiểm

Người tham gia bảo hiểm xã hội cần thường xuyên kiểm tra quá trình đóng bảo hiểm để đảm bảo được ghi nhận chính xác. Bạn có thể thực hiện theo dõi thông qua:

• Sổ bảo hiểm xã hội: Đây là tài liệu ghi lại toàn bộ quá trình tham gia bảo hiểm
• Ứng dụng của cơ quan bảo hiểm xã hội: Các ứng dụng này cung cấp thông tin minh bạch, nhanh chóng và thuận tiện để bạn theo dõi. Hiện nay, cơ quan BHXH khuyến khích người dân theo dõi qua ứng dụng VssID.

8.3. Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ đóng BHXH tự nguyện

Trước khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, hãy tìm hiểu kỹ về các chế độ mà bạn sẽ được hưởng, ví dụ như chế độ hưu trí, tử tuất hay thai sản. Đồng thời, bạn cũng cần nắm rõ nghĩa vụ đóng bảo hiểm đúng hạn để tránh mất quyền lợi hoặc ảnh hưởng đến quá trình tham gia. Hiểu đúng quyền lợi và nghĩa vụ sẽ giúp bạn có kỳ vọng thực tế và yên tâm hơn khi tham gia.

8.4. Tận dụng chính sách hỗ trợ của nhà nước

Từ ngày 1/7/2025, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được nhà nước hỗ trợ tiền đóng, với mức hỗ trợ lên đến 50%. Cụ thể: 

• Hỗ trợ 50% với đối tượng thuộc hộ nghèo hoặc đang sinh sống tại khu vực xã đảo, đặc khu
• Hỗ trợ 40% với hộ cận nghèo
• Hỗ trợ 30% với dân tộc thiểu số
• Hỗ trợ 20% với các đối tượng khác.

Trước khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, bạn nên tìm hiểu kỹ các chế độ bạn sẽ được hưởng

9. Một số câu hỏi thường gặp khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

9.1. Đóng BHXH tự nguyện có được cấp thẻ BHYT không?

Sau khi nghỉ hưu, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được cấp thẻ BHYT miễn phí trọn đời.

9.2. Có thể dừng đóng BHXH tự nguyện rồi tham gia lại không?

BHXH tự nguyện cho phép linh hoạt trong quá trình tham gia. Vì vậy, bạn có thể tạm dừng đóng rồi tham gia lại. Tuy nhiên, bạn nên đóng BHXH liên tục để đảm bảo quyền lợi tối đa.

9.3. Người nghỉ việc có thể chuyển sang BHXH tự nguyện không?

Người đã đóng BHXH bắt buộc sau khi nghỉ việc vẫn có thể đóng BHXH tự nguyện. Trong trường hợp này, người đóng bảo hiểm sẽ được cộng dồn thời gian đã đóng BHXH trước đó.

9.4. BHXH tự nguyện đóng bao nhiêu năm thì được hưởng lương hưu?

Theo quy định hiện hành tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, để được hưởng lương hưu khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, người tham gia cần đáp ứng đủ 2 điều kiện:

• Đủ thời gian đóng: Ít nhất 15 năm trở lên
• Đủ tuổi nghỉ hưu: Với nam 61 tuổi 3 tháng (năm 2025) và sẽ tăng dần đến 62 tuổi vào năm 2028. Với nữ phải đủ 56 tuổi 8 tháng (năm 2025) và sẽ tăng dần đến 60 tuổi vào năm 2035.

Với các trường hợp chưa đủ số năm đóng bảo hiểm, người lao động có thể đóng một lần cho những năm còn thiếu (tối đa không quá 10 năm).

9.5. BHXH tự nguyện có bảo hiểm thất nghiệp không?

Không. Bảo hiểm thất nghiệp được thiết kế dành cho người lao động có hợp đồng, có quan hệ lao động ràng buộc với công ty/doanh nghiệp, còn người tham gia BHXH tự nguyện thường là lao động tự do, làm việc phi chính thức nên không phát sinh quyền lợi về thất nghiệp.

9.6. BHXH tự nguyện có chế độ thai sản không?

Theo quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, kể từ ngày 01/7/2025, lao động nữ tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản. 

9.7. BHXH tự nguyện phải đóng bao nhiêu năm?

Đóng BHXH tự nguyện không giới hạn số năm. Bạn có thể tham gia 1 vài năm hoặc nhiều năm theo nguyện vọng. Tuy nhiên, để được hưởng lương hưu, bạn cần tham gia ít nhất 15 năm.

9.8. Lương 5 triệu đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bao nhiêu?

Với thu nhập 5 triệu đồng/tháng, bạn sẽ đóng BHXH tự nguyện như sau:

Mức đóng = 22% × 5 triệu = 1.100.000 đồng/tháng

Sau khi trừ mức hỗ trợ từ nhà nước, bạn cần đóng:

• 550.000 VNĐ (hộ nghèo, khu vực xã đảo được hỗ trợ 50%)
• 660.000 VNĐ (hộ cận nghèo được hỗ trợ 40%)
• 770.000 VNĐ (người dân tộc thiểu số được hỗ trợ 30%)
• 880.000 VNĐ (người lao động bình thường được hỗ trợ 20%)

9.9. Tính lương hưu BHXH tự nguyện như thế nào?

Theo quy định, mức lương hưu được tính dựa vào tỷ lệ của mức lương hàng tháng đóng BHXH tự nguyện. 

Công thức tính lương hưu với người tham gia BHXH tự nguyện

Ví dụ: Một người phụ nữ tham gia BHXH tự nguyện 25 năm, với mức thu nhập bình quân đóng là 4.000.000 VNĐ/tháng.

Tỷ lệ hưởng sẽ là : 45% + (25 - 15) × 2% = 65% (Do số năm đóng BHXH của nữ được hưởng lương hưu tối thiểu là 15 năm)

=> Lương hưu = 4.000.000 × 65%=2.600.000 VNĐ/tháng

Bảo hiểm xã hội tự nguyện không chỉ là một lựa chọn, mà là bước đi chủ động để bảo vệ chính mình trong tương lai. Dù bạn là lao động tự do, nông dân hay người có thu nhập không ổn định, việc tham gia BHXH tự nguyện là cách để đảm bảo cuộc sống an nhàn khi về già mà không phụ thuộc hoàn toàn vào con cháu hay xã hội. 

Nếu bạn đang có mong muốn tìm kiếm các bảo hiểm sức khỏe hay bảo hiểm tài sản, hãy tham khảo các gói bảo hiểm Home Credit. Với chính sách minh bạch, quy trình nhanh chóng, các gói bảo hiểm từ Home Credit giúp bạn nhẹ gánh lo trong nhiều trường hợp khẩn thiết. 

----- 

Giải pháp bảo hiểm toàn diện từ Home Credit giúp khách hàng an tâm trước mọi rủi ro về sức khỏe, tài chính và tài sản trong cuộc sống. Với đa dạng lựa chọn về quyền lợi và mức phí, Home Credit mang đến các gói bảo hiểm bao gồm:  

Gói An tâm tài chính 

Bảo hiểm Bảo vệ Xe máy Toàn diện 

Bảo hiểm Trang thiết bị Nội thất 

Bảo hiểm Bảo vệ Toàn diện Thiết bị di động 

Bảo hiểm Tai nạn Cá nhân 

Bảo hiểm Sức khỏe Nội trú 

Bảo hiểm Sức khỏe Toàn diện 

Bảo hiểm Bệnh hiểm nghèo 

Bảo hiểm Rơi vỡ Màn hình 

Mỗi gói bảo hiểm từ Home Credit mang đến những quyền lợi ưu việt, giúp bạn yên tâm tận hưởng cuộc sống mà không còn lo lắng bởi gánh nặng tài chính. Gọi ngay 1900 633 633 để được tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc chi tiết!